Беларускае дойлiдства

Беларускае дойлiдства

Беларускi дзяржаўны тэхналагiчны унiверсiтэт

на тэму:

"Беларускае дойлiдства".

Выканаў: Рыбальчанка Сяргей Алегавiч

студэнт 1-ага курсу,

ХТ i Т (ПА i САI)

Праверыў:

1999 г.

Змест

Уводзiны

Гiсторыя развiцця архiтэктуры на тэрыторыi Беларусi на працягу 9-10 ст.

> У старажытнай цагельнi. 9-17 ст.

> Станаўленне беларускага кафлярства.

Гiсторыя кафлянай печы.

Будаўнiчая арцель.

Тэхнiка кладкi старажытных дойлiдаў.

Заключэнне

Уводзiны.

За часы свайго iснавання беларускi народ стварыў выдатную i самабытную

спадчыну. Архiтэктура, якой i прысвячаецца дадзеная работа, з’яўляецца яе

састаўной часткай i займае сярод помнiкаў матэрыяльнай i духоўнай культуры

асобнае месца. Чаму? Менавiта ў архiтэктуры больш чым у якой iншай сферы

чалавечай дзейнасцi адлюстравана ўся гiсторыя чалавецтванне толькi яго

iдэалогiя, сацыяльна-палiтычнае жыцце, але i эканамiчнае развiцце

грамадства.

Нягледзечы на вялiкiя страты падчас шматлiкiх разбуральных войнаў, на

Беларусi захавалася мноства непаўторных па сваей прыгажосцi i арыгiнальнаму

архiтэктурнаму рашэнню помнiкаў. Мэта маей работы — прасачыць гiсторыю

развiцця будаўнiцтва на пркацягу з 9 па 17 ст. Выявiць уплыў эканамiчнага

стану краiны i яе палiтычных адносiн, адносiн з iншымi дзяржавамi на

развiццё будаўнiцтва. Разгледзець эвалюцыю будаўнiчых матэрыялаў i

тэхналогiю iх выраблення. Паспрабаваць зрабiць агляд старажытнай цагельнi i

тэхнiку кладкi старажытных дойлiдаў. Расказаць гiсторыю кафлянай печы,

закрануўшы станаўленне беларускага кафлярства. Таксама асвяцiць часткова

дзейнасць будаўнiчых арцеляў i паспрабаваць разгледзець асаблiвасцi

будавання беларускiх шэдэўраў архiтэктуры, якiя па сённяшнi дзень цiкавяць

сваёй прыгажосцю i арыгiнальнасцю шматлiкiх турыстаў.

I. Гiсторыя развiцця архiтэктуры на тэрыторыi Беларусi на працягу 9-10 ст.

Першабытныя людзi працавалi i жылi ў прыроднай прасторы пад адкрытым небам,

у засенi дрэў, у прымiтыўных будынах альбо ў пячорах. З часам яны

навучылiся ўзводзiць будынкi, ствараць так званую архiтэктурную прастору,

якая не проста абмежавана сценамi i дахам, але i эстэтычным развiццём

асобы. Гэтую прастору людзi дзеля зручнасцi абсталёўваюць рознымi рэчамi.

Розныя тыпы будынкаў з’яўляюцца асновай архiтэктурнага асяроддзя Беларусi:

iснавалi гаспадарчыя i жылыя пабудовы;абарончыя;культавыя (храмы, касцелы).

Да 10 ст. архiтэктура Кiеўскай Русi - першай дзяржавы ўсходнiх славян-была

цалкам драўлянай. Пасля таго як кiеўскi князь Уладзiмiр у 988 г. прыняў

новую дзяржаўную рэлiгiю — хрэсцiянства, у Кiеў прыбылi i першыя

вiзантыйскiя дойлiды. Грэчаскiя дойлiды былi знакамiтымi ва ўсiм

хрысцiянскiм свеце. Яны прынеслi на Русь сiстэму крыжова-купальнага храма.

У часы праўлення славутага князя Усяслава, празванага Чарадзеям (прыкладна

памiж 1044 i 1066 гг. ) была пабудавана Полацкая Сафiя. У Полацкай Сафii

ўвасоблена моц i ўплывовасць Полацкага княства. Як i Кiеўская, Полацкая

Сафiя была галоўным грамадскiм будынкам у горадзе. Тут прымалi замежных

паслоў, аб’яўлялi вайну i заключалi мiр, тут жа знаходзiлася князская

скарбнiца i бiблiятэка. Назначэнне гэтага будынка паказвае пячатка горада з

надпiсам: »Печаць Полачья i святой Сафii». Няўмольны час не захаваў

велiчнага храма. Сафiя шмат разоў перабудоўвалася i дайшла да нас у

выглядзе, набытым у 18 ст. Ад першапачатковага будынка засталiся памуркi,

рэшткi слупоў, часткi сцен, якiя ўвайшлi ў аб’емы храма ў 18 ст. » Полацкая

Сафiя зроблена з тонкай, добра абпаленай, квадратнай, ярка-чырвонай цэглы

таўшчыней 3-4 см. Такая цэгла ў будаўнiчай лiтаратуры называецца плiнфай. У

Беларусi плiнфа ўжывалася да канца 17 ст. Клалi яе ў муроўку на спецыяльнай

рамчыне з вапны i дробнатоўчанай цэглы-цамянкi. Цамянка надавала трываласць

i ружовы колер. . . » Зараз Сафiйскi сабор адноўлены i прыстасаваны пад

канцэртную залу. У падземных стварэннях, дзе добра вiдаць муроўкi 11 ст. ,

арганiзаваны археалагiчны музей.

У 12 ст. Полацк па-ранейшаму самы вялiкi i эканамiчна ўсталяваны горад на

тэрыторыi Беларусi. Аднак узнiкаюць i развiваюцца новыя гарады, цэнтры

невялiкiх, але незалежных княстваў. Падзел Полацкай зямлi на асобныя

невялiкiя княствы, аслабленне князскай улады, узрастанне ролi веча-усё гэта

адбiлася на развiццi формаў будаўнiцтва. У ролi заказчыкаў цяпер ужо

выступаюць не толькi князi, але i духавенства. Патрабаваннi на Беларусi да

царкоўных будынкаў таксама змянiлiся, бо палiтычныя мэты паступова

саступаюць эканамiчным. Расце колькасць манастыроў, а замест шматслуповых

вялiкiх храмаў узводзяцца бажнiцы з шасцю апорнымi слупамi.

У першай палове 12 ст. у Полацку склалася самастойная архiтэктурная школа.

Полацкiя дойлiды выпрацавалi сваю будаўнiчую тэхнiку i форму будынка. Яна

захавала старадаўнюю муроўку са «схаваным радам», хаця ўсе суседнiя княствы

ад яе на той час ужо адмовiлiся. Асноўныя рысы, выпрацаваныя полацкiмi

дойлiдамi ўвасабляе помнiк у Полацку-Спаса-Прэабражэнская царква

Ефрасiнеўскага манастыра, якi быў пабудаваны памiж 1128 i 1156 гг. дойлiдам

iванам. iснуе павер’е, што сама Ефрасiння Полацкая, якая шмат зрабiла для

развiцця пiсьменнасцi ў Полацку, i была iнiцыятарам будаўнiцтва гэтай

царквы. Храм знаходзiцца на высокiм беразе ракi Палаты. Пачатковы выгляд

яго значна змянiўся пасля рамонту ў 19 ст. Храм мае невялiкiя памеры. Разам

з полацкай архiтэктурнай школай iснавала iншая, больш прагрэсiўная па сваiм

будынкам-гродзенская. Прыкладам работы вучняў гэтай школы з’уляецца

Каложская царква. Размясцiлася яна над Нёманам на высокiм пагорку. З даўнiх

часоў гэта мясцовасць мела назву Каложа. Згодна са старым паданнем «Князь

Вiтаўт пасялiў тут палонных аднаго з прыгарадаў Пскова, якi называўся

Каложай. »Няўмольны час нанес значныя страты гэтаму ўнiкальнаму помнiку. У

сярэдзiне 19 ст. бераг быў падмыты вадой i ўся паўднёвая сцяна, а з ёй i

частка усходняй абрынулiся ў Нёман. Будынак адносiцца да шасцiслупных

храмаў крыжовакупальнай сiстэмы. Пры будаўнiцтве храма выкарыстоўвалася

цэгла i плiнфа. Я лiчу, што цiкава будзе даведацца пра фасад

царквы:паверхня сцен адпалявана рознакаляровымi камяннёвымi крыжамi. »Часам

здаецца, што сцены ўпрыгожаны каменнымi i керамiчнымi ўстойкамi цёплых

колераў, зiхацяць каштоўнымi камянямi асаблiва пасля веснавога дажджу, калi

ў сонечных праменнях на керамiчных плiнфах i валунах успыхваюць каляровыя

вясёлкi. » Гродзенскiя майстры будавалi не толькi бажнiцы. Яны ўзвялi

мураваны князскi палац, рэшткi якога захавалiся на Замкавай гары ў Гродне.

У 11-13 ст. у Цэнтральнай i Заходняй Еўропе, а таксама ў Скандынавii быў

распаўсюджаны тып абаронных збудаванняў. Такiя вежы ў 13 ст. увайшлi ў

абарончую сiстэму беларускiх гарадоў. Больш дасканаламу тыпу ўзбраення

спрыялi складаныя ваенныя i палiтычныя абставiны. » З усiх старон

накацiлася варожая навала. Мангола-татарская арда, зруйнаваўшы многiя

ўсходнеславянскiя княствы, закранула часткова i тэрыторыю Беларусi.

Татарская арда ўдзельнiчала ў мiжусобных войнах i не раз iх бачылi пад

сценамi Навагрудка. Яшчэ большая небяспека пагражала захаду i поўначы. На

пачатку 13 ст. частку прыбалтыйскiх плямён i iх земляў захапiў Лiвонскi

ордэн, i толькi перамога Аляксандра Неўскага прыпынiла яго экспансiю на

ўсход. На былых прускiх землях стаў валадарыць Тэўтонскi ордэн-самы люты

вораг славян. » Усе гэта прымушала нашых продкаў удасканальваць абарончыя

збудаваннi. Абарончыя вежы былi ўзведзены ў Бярэсце, Гароднi, Тураве i iнш.

гарадах. Але да нашых дзен дайшла толькi Камянецкая крэпасць. Яна

знаходзiцца ў горадзе Камянцы Брэсцкай вобласцi i стаiць на высокiм беразе

ракi Лясной. Складзена вежа з вялiка-памернай цэглы цёмна-чырвонага i

жаўтаватага колеру, якая на адным з шырокiх бакоў мае барозны. Такая цэгла

ўжывалася на тэрыторыi Беларусi з 13 да канца 17 ст. i атрымала назву

пальчатка. Пры яе будаўнiцтве дойлiды ўпершыню выкарысталi элементы

цаглянай готыкi. Цяпер Камянецкая вежа ператворана ў фiлiал Брэсцкага

краязнаўчага музея i стала месцам турысцкiх экскурсiй. У 14 ст. беларускiя

землi разам з лiтоўскiмi i большай часткай украiнскiх увайшлi ў новую

дзяржаву-ВКЛ. Утварэнне ВКЛ-вынiк унутранага сацыяльнаэканамiчнага i

палiтычнага жыцця часткi заходнiх земляў Кiеўскай Русiбыло паскорана

iншаземнай агрэсiяй. Толькi разам можна было адбiцца ад крыжацкай i

татарскай навалы, захаваць сваю незалежнасць, культуру i мову. З ростам

эканамiчных адносiн памiж гарадамi ўмацоўваюцца i культурныя сувязi.

Бязлiтасная, сацыяльная i нацыянальная барацьба, шматлiкiя войны зрабiлi

вялiкi ўплыў на будаўнiцтва гарадоў i архiтэктуру наогул. Вялiкую ўвагу

аддавалi будаўнiцтву гарадскiх вежаў, палацаў, абарончых храмаў. У гэты час

фармiруецца новая планiровачная структура гарадоў з дзвума

адмiнiстратыйнымi цэнтрамi-замкам i вежай. Дарогi, якiя вялi да замка i

рынкавай плошчы, з’яўляюцца асноўнымi, мiж iмi ўзнiкае вулiчная сетка з

сваiм уласным рэльефам. Вялiкi поспех маюць прыватна-уласнiцкiя гарады-

крэпасцi (Несвiж, Быхаў). Пашырэнне будаўнiцтва вызывае ўзрост каменнай

пабудовы ў гарадах(ратушы, цэхавыя дамы, купецкiя i гасцiнныя двары).

Таксама ў гэты час на захадзе Беларусi пачалi ўставаць, нiбы з-пад зямлi,

Страницы: 1, 2, 3



Реклама
В соцсетях
рефераты скачать рефераты скачать рефераты скачать рефераты скачать рефераты скачать рефераты скачать рефераты скачать